Rọ máy bơm, tiếng anh “Foot valve” là một dạng "van một chiều" thường được lắp đặt tại ống hút của máy bơm hoặc ở phần dưới cùng của một đường ống.

Nó có nhiệm vụ ngăn lưu chất chảy ngược và giữ nước mồi cho máy bơm hoạt động, ngăn các mảnh rác lớn đi vào làm hư hỏng máy bơm và các tiết bị khác. Nó còn có các tên khác như: rọ hút, rọ bơm, chõ bơm, van hút…

Rọ hút hoạt động giống như van một chiều bát, nhưng có một đầu gắn lưới lọc để chặn các mảnh vỡ xâm nhập vào đường ống và máy bơm.

Chõ bơm có thể được tìm thấy trong ao, bể bơi và hầu như bất cứ nơi nào có máy bơm. Các van này giữ cho nước mồi của máy bơm không chảy ngược ra ngoài. Lưới lọc có xu hướng bị tắc theo thời gian, đặc biệt là trong ao và giếng. Chúng ta phải kiểm tra và làm sạch van của bạn thường xuyên để có hiệu suất tối ưu.

2. Vì sao phải sử dụng rọ hút cho máy bơm?

Mục đích sử dụng chõ hút cho máy bơm là nhằm duy trì áp lực trong hệ thống ống dẫn nước, đồng thời ngăn các chất rắn, sỏi, đất, đá, rong rêu có thể bám trong bể chứa, giếng nước bị hút vào bên trong đường ống trong quá trình bơm nước gây ảnh hưởng đến máy bơm.

Ngoài ra còn một nhiệm vụ quan trọng là ngăn nước chảy ngược và giữ nước trong hệ thống máy bơm.

Vì sao phải giữ nước mồi cho máy bơm?. Như chúng ta đã biết. Máy bơm hoạt động dựa trên nguyên lý hút và đẩy, chất lỏng phải luôn được chứa đầy trong buồng bơm thì cánh quạt mới quay và đẩy nước lưu chuyển.

Trong trường hợp không có nước, máy bơm vẫn chạy thì cánh quạt sẽ quay liên tục mà không được làm mát bằng nước dẫn đến nếu chạy lâu có thể cháy hoặc hỏng máy bơm. Do vậy, trước khi hoạt động cần phải mồi nước đầy cho bơm.

3. Cấu tạo

Rọ máy bơm được cấu tạo bởi 06 thành phần chính: thân van, đĩa van, trục van, lò xo, lưới lọc và phần kết nối với ống là mặt bích hoặc ren.

Thân van

Được chế tạo từ các vật liệu như: Gang, thép, thép không gỉ (inox), đồng, nhựa...Thân van có nhiều hình dạng, tiêu chuẩn và kiểu cách khác nhau, tùy vào các nhà sản xuất và ứng dụng cụ thể.

Ví dụ: Rọ hút gang phù hợp cho các ứng dụng như PCCC, nước công nghiệp... Inox sử dụng trong nước thải, nước sinh hoạt, trõ hút nhựa sử dụng cho hóa chất....

Phần kết nối với ống hút là mặt bích, hoặc ren được có thể được đúc liền trên thân (đối với kết nối ren và bích). Hoặc đúc rời sau dó lắp ráp với thân van bằng các bu-lông (đối với kết nối bích).

Đĩa và trục

- Dạng van: đĩa tròn được là thành phần chính đóng mở van. Đĩa trượt lên xuống theo trục, hoạt động hoàn toàn tự động dựa vào áp suất của lưu chất.

Đĩa trượt lên mở van nhờ lực hút khi máy bơm hoạt động. Trượt xuống đóng van nhờ áp suất hồ lưu của nước và lực đàn hồi của lò xo.

- Trục van: Là bộ phận dẫn hướng cho đĩa van hoạt động. Trục có dạng thanh dài có thể di chuyển tuyến tính tùy theo trạng thái đóng mở của van, một đầu được gắn cố định vào đĩa van.

Trục van được chế tạo bằng các vật liệu chịu lực và chống ăn mòn.

Lò xo

Có nhiệm vụ giúp van đóng nhanh, chính xác và kín hơn. Đối với những hệ hống đường ống nhỏ và áp suất không đủ để đóng van hút thì lực đàn hồi của lò xo làm nhiệm vụ đóng van.

Đối với các foot valve có kích thước lớn thông thường ko có lò xo. Vì đĩa van có tiết diện tiếp xúc với nước hồi lưu lớn đủ lực để đóng van khi tắt máy bơm.

Ngoài ra lò so còn có một chức năng khác là giảm chấn cho đĩa van, giúp cho van hoạt động êm ái và hạn chế gây ra tiếng ồn lớn.

Lưới lọc

Lưới lọc đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn các tạp chất và rác đi vào hệ thống. Bơm đa tầng, giống như tuabin thẳng đứng, có dung sai lớn. Ngay cả một lượng nhỏ rác đi vào buồng cánh cũng có thể gây hư hại cho máy bơm.

Lưới lọc thường được làm từ thép không gỉ hoặc cùng vật liệu với với thân van.

4. Hoạt động

Rọ bơm hoạt động như van một chiều bát, khi máy bơm vận hành nước được hút lên, áp lực nước sẽ đẩy đĩa van, lò xo bị nén lại. Van ở trạng thái mở cho chất lỏng chảy lên.

Lúc này lưới lọc có tác dụng sẽ giữ các tạp chất, rác.. ở bên ngoài ngăn ngừa tình trạng kẹt van và các phụ kiện khác dẫn đến rò rỉ nước.

Khi máy bơm ngưng hoạt động, rọ bơm sẽ tự động đóng lại do áp lực nước chảy ngược, và lực đàn hồi của lò xo, giúp ngăn dòng chảy ngược, giữ nước lại trong đường ống, tránh mất nước mồi cho máy bơm.

5. Các loại rọ máy bơm

Rọ bơm gang

Với chất liệu cấu tạo bằng gang cầu nó được dùng trong áy bơm nước, vừa có tác dụng ngăn rác vào máy bơm, vừa có tác dụng ngăn nước bị tụt khi máy bơm ngưng hoạt động.

- Thân van được làm từ vật liêu gang cầu, rất bền bỉ và chống va đập tốt, lớp sơn epoxy cao cấp với độ phủ dày chống rỉ lâu dài.

- Đĩa van làm từ inox dạng hình tròn nằm bên trong được bọc cao su EPDM

- Ty van làm từ inox, gang chống rỉ rất tốt

- Lưới lọc inox, gang

Chõ hút đồng

Chõ hút đồng là loại chõ bơm được làm bằng chất liệu đồng với giá thành vừa phải, kích thước thường từ DN15-DN100, kết nối ren. Chúng thường được dùng cho các hệ thống có công suất máy bơm nước tương đối thấp.

Rọ hút đồng sử dụng nguyên lý van 1 chiều nhằm giữ nước trong đường ống không bị tụt nước. Áp lực làm việc tối đa của rọ bơm đồng là khoảng 16kg/cm² tùy tường hãng sản xuất.

Rọ máy bơm Inox

Rọ máy bơm inox là loại có giá thành cao nhất, chuyên dụng trong các hệ thống như nhà máy xử lí nước thải, các đường ống lưu chất có chưa dung dịch ăn mòn, thực phẩm, dược phẩm, hóa chất hay các môi trường có nhiệt độ cao. Áp suất chịu được từ 10kg/cm², 16kg/cm², 25kg/cm² và rọ bơm inox chịu nhiệt độ cao 180°C.

Van hút nhựa

Rọ bơm nhựa với ưu điểm nhẹ và rẻ, thường được dùng cho các hệ thống nước sạch, cho các hộ gia đình, khu đô thị chung cư, nhà máy sản xuất, cấp nước, xứ lý nước, với chi phí thấp và độ bền cao.